Penetrámonos no último resumo normativo do ano relativo á igualdade laboral, nesta ocasión sobre a lexislación nacional. Cabe destacar que as mencións normativas revisadas con anterioridade, relativas á normativa internacional e á normativa europea, tamén afectan ao conxunto das entidades nacionais, polo que o cumprimento desas normas é obrigado. A nivel internacional referiámonos a normas como a Declaración Universal dos Dereitos Humanos, a Convención sobre a eliminación de todas as formas de discriminación contra a muller, ambas as das Nacións Unidas, ou o recente Convenio 190. Sobre Violencia e acoso da Organización Internacional do Traballo. A nivel europeo recompilamos normativas como a Carta dos dereitos Fundamentais da Unión Europea, a Directiva 2000/78/CE do Consello, do 27 de novembro de 2000, relativa ao establecemento dun marco xeral para a igualdade de trato no emprego e a ocupación ou a Estratexia Europea de Igualdade de Xénero 2018-2023.
Normativa nacional: os cimentos da igualdade en España
A igualdade entre mulleres e homes é un dos piares de calquera país democrático. No caso español a primeira norma a revisar é a Constitución Española de 1978 que fai mención á igualdade en dous artigos. O primeiro deles é o artigo 9.2 que indica que “corresponde aos poderes públicos promover as condicións para que a liberdade e a igualdade do individuo e dos grupos en que se integra sexan reais e efectivas; remover os obstáculos que impidan ou dificulten a súa plenitude e facilitar a participación de todos os cidadáns na vida política, económica, cultural e social.” Ademais, o artigo 14 establece o principio de igualdade #ante a lei sen discriminación por “razón de nacemento, raza, sexo, relixión, opinión ou calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social.”
Outra das normativas fundamentais en cuestión de igualdade é a Lei Orgánica 1/2004, do 28 de decembro, de Medidas de Protección Integral contra a Violencia de Xénero. Aínda que está enfocada na loita contra a violencia de xénero a súa aprobación tamén implicou un abanderamiento pola promoción da igualdade entre mulleres e homes. Isto foi debido ao recoñecemento de que a discriminación que sofren as mulleres é estrutural e a lei promove medidas para previr e erradicar a violencia de xénero en todos os ámbitos da sociedade.
Con todo, non é ata o 2007 que se aproba unha lei explícita sobre a igualdade real entre mulleres e homes, a Lei Orgánica 3/2007, do 22 de marzo, para a igualdade efectiva de mulleres e homes que constitúe un piar fundamental na normativa española en materia de igualdade. Esta acción normativa quixo “combater todas as manifestacións aínda subsistentes de discriminación, directa ou indirecta, por razón de sexo e a promover a igualdade real entre mulleres e homes, con remoción dos obstáculos e estereotipos sociais que impiden alcanzala.” Establece principios xerais, dereitos e medidas para garantir a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes no ámbito laboral, así como noutros ámbitos da sociedade. E como novidade inclúese a prevención das condutas discriminatorias e a previsión de políticas activas para alcanzar a igualdade.
Outras normativas nacionais clave en materia de igualdade laboral
A normativa española fundamental en igualdade laboral atópase recollida en varias leis e disposicións. Algunhas das normativas máis relevantes son as que detallaremos a continuación:
- Real Decreto Lexislativo 2/2015, do 23 de outubro, polo que se aproba o Texto Refundido da Lei do Estatuto dos Traballadores. Este é o documento legal que regula as relacións laborais de España e contén disposicións vinculadas coa igualdade de xénero no ámbito laboral, entre eles, o artigo 17 de non discriminación nas relacións laborais, artigo 28 de igualdade no ámbito salarial ou o artigo 34 relativo á xornada.
- Real Decreto Lexislativo 8/2015, do 30 de outubro, polo que se aproba o texto refundido da Lei Xeral da Seguridade Social. Esta normativa inclúe medidas para a igualdade de xénero nalgúns casos específicos.
- Real Decreto-lei 6/2019 , do 1 de marzo, de medidas urxentes para garantía da igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes no emprego e a ocupación. A presente norma entra en vigor porque as medidas de fomento postas en vigor ata o momento en materia de igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes tiveran uns resultados discretos. Esta normativa pretendía establecer un marco xurídico que permitise dar un paso máis cara á igualdade efectiva, modificando sete normas con rango de lei que incidían de forma directa na igualdade entre mulleres e homes. Tamén recolle avances en materia de conciliación da vida persoal, familiar e laboral das persoas traballadoras.
- Real Decreto 901/2020, do 13 de outubro, polo que se regulan os plans de igualdade e o seu rexistro. Sen dúbida, unha das normas máis destacadas é esta que pon de manifesto a necesidade de establecer mecanismos para o diagnóstico, planificación, medición e análise da igualdade nas empresas a través da elaboración dos plans de igualdade.
- Real Decreto 902/2020, do 13 de outubro, de igualdade retributiva entre mulleres e homes. O obxectivo é “establecer medidas específicas para facer efectivo o dereito á igualdade de trato e á non discriminación entre mulleres e homes en materia retributiva, desenvolvendo os mecanismos para identificar e corrixir a discriminación neste ámbito.”
- Lei 15/2022, do 12 de xullo, integral para a igualdade de trato e a non discriminación. Esta lei naceu coa intención de establecer un marco legal para a prevención e eliminación de todas as formas de discriminación e impulsar a igualdade de trato, tamén dentro das empresas.
- Real Decreto-lei 5/2023, do 28 de xuño, polo que se adoptan e prorrogan determinadas medidas de resposta ás consecuencias económicas e sociais da Guerra de Ucraína, de apoio á reconstrución da illa da Palma e a outras situacións de vulnerabilidade; de transposición de Directivas da Unión Europea en materia de modificacións estruturais de sociedades mercantís e conciliación da vida familiar e a vida profesional dos proxenitores e os coidadores; e de execución e cumprimento do Dereito da Unión Europea. Esta recente norma inclúe o dereito a non ser discriminado/a por acollerse a permisos de conciliación, un novo permiso parental, modificacións en materia de adaptación da xornada, introdúcese novos permisos retribuídos e novos supostos de redución de xornada, entre outros.
Podes consultar máis normativa nacional que afecta á igualdade laboral na web da Dirección Xeral de Relacións Laborais, aigualdadelalaboral.gal.
