Como criterio xeral a Lei Orgánica 3/2007, de 22 de marzo, para a igualdade efectiva de mulleres e homes indica como criterios xerais de actuación das institucións públicas o compromiso coa efectividade do dereito constitucional de igualdade entre mulleres e homes; a integración do principio de igualdade de trato e de oportunidades no conxunto das políticas económica, laboral, social, cultural e artística, co fin de evitar a segregación laboral e eliminar as diferenzas retributivas, así como potenciar o crecemento do empresariado feminino en todos os ámbitos que abarque o conxunto de políticas e o valor do traballo das mulleres, incluído o doméstico; a colaboración e cooperación entre as distintas Administracións públicas na aplicación do principio de igualdade de trato e de oportunidades; a participación equilibrada de mulleres e homes nas candidaturas electorais e na toma de decisións e a adopción das medidas necesarias para a erradicación da violencia de xénero, a violencia familiar e todas as formas de acoso sexual e acoso por razón de sexo. E baixo estes criterios as institucións públicas teñen un dobre papel no fomento da igualdade laboral. Por unha banda, ao ser empregadoras teñen un compromiso e obrigacións coas persoas traballadoras públicas para garantir os dereitos de todas as mulleres e todos os homes. Doutra banda, como salvagardas da cidadanía e das empresas, os organismos públicos deben garantir que a igualdade laboral se coñece, se difunde e se cumpre. En ambos os casos, existen dúas leis fundamentais, por unha banda, o artigo 14 da Constitución Española e por outro a Lei Orgánica 3/2007, do 22 de marzo, para a igualdade efectiva de mulleres e homes (LOIEMH) da que falaremos a continuación.
A administración pública e o fomento da igualdade laboral para as súas persoas traballadoras
A administración pública no ámbito das súas respectivas competencias e en aplicación do principio de igualdade entre mulleres e homes deberán, segundo o disposto no artigo 51 da LOIEMH, que establece os seguintes principios:
- Remover os obstáculos que impliquen a pervivencia de calquera tipo de discriminación co fin de ofrecer condicións de igualdade efectiva entre mulleres e homes no acceso ao emprego público e no desenvolvemento da carreira profesional.
- Facilitar a conciliación da vida persoal, familiar e laboral, sen menoscabo da promoción profesional.
- Fomentar a formación en igualdade, tanto no acceso ao emprego público como ao longo da carreira profesional.
- Promover a presenza equilibrada de mulleres e homes nos órganos de selección e valoración.
- Establecer medidas efectivas de protección fronte ao acoso sexual e ao acoso por razón de sexo.
- Establecer medidas efectivas para eliminar calquera discriminación retributiva, directa ou indirecta, por razón de sexo.
Avaliar periodicamente a efectividade do principio de igualdade nos seus respectivos ámbitos de actuación.
Tamén debe ter en conta o artigo 64 da mencionada lei, respecto ao Plan de Igualdade do persoal da Administración Xeral do Estado e a disposición final vixésimo cuarta da Lei 31/2022, do 23 de decembro, de Orzamentos Xerais do Estado, que modifica o Real Decreto Lexislativo 5/2015, do 30 de outubro, polo que se aproba o texto refundido da Lei do Estatuto Básico do Empregado Público que establece “As Administracións Públicas están obrigadas a respectar a igualdade de trato e de oportunidades no ámbito laboral e, con esta finalidade, deberán adoptar medidas dirixidas a evitar calquera tipo de discriminación laboral entre mulleres e homes.”
A Administración Pública, compromiso coa igualdade laboral e a sociedade
Dado que existen manifestacións de discriminación é necesario regular por lei a promoción da igualdade real entre mulleres e homes, co fin de eliminar os obstáculos e estereotipos sociais que fan que non se cumpra. A mencionada LOIEMH establece como novidade a prevención en materia de igualdade e na previsión de establecer políticas activas para facer efectivo o principio de igualdade. Isto implicou que o principio de igualdade se estendeu a todos os ámbitos da realidade social, cultural e artística, entre elas as empresas. De aí a dimensión transversal da igualdade e a súa novidade dentro da lexislación española que desde entón aplicaron numerosas Administracións Públicas. A partir de aí sucedéronse unha serie de regulacións que propiciaron que a igualdade laboral se normativice e teña nas institucións públicas a súa salvagarda, como mecanismo de control e de fomento.
Un mecanismo habitual son as unidades de igualdade, “unidades funcionais dentro da estrutura organizativa das diferentes Administracións Públicas que desenvolven tarefas vinculadas a garantir o principio de igualdade entre mulleres e homes” e das que se pode consultar máis información nas post Unidades de Igualdade nas Administracións Públicas, tamén a Unidade de Igualdade da Dirección Xeral de Relacións Laborais da Xunta de Galicia.
Ademais, as institucións públicas han de fomentar e salvagardar unha das medidas fundamentais para o principio de igualdade laboral como é a conciliación da vida persoal, familiar e laboral. Tamén deberán establecer políticas activas contra a violencia de xénero. Os poderes públicos non son alleos á violencia de xénero e á diminución de liberdade que supón para as mulleres que o sofren. Xa no artigo 9. da Constitución se establece a obrigación de adoptar medidas de acción positiva para facer reais e efectivos o devandito dereito de liberdade. Nos últimos anos producíronse avances lexislativos en materia da loita contra a violencia de xénero e a Lei Orgánica 1/2004, do 28 de decembro aborda o problema desde unha perspectiva integral e multidisciplinar.
