Febreiro de 2023 pechouse con tres importantes novidades lexislativas:
- A Lei 3/2023, do 28 de febreiro, de Emprego que establece o marco de ordenación das políticas públicas de emprego, e regula o conxunto de estruturas, recursos, servizos e programas que integran o Sistema Nacional de Emprego.
- A Lei 4/2023 para a igualdade real e efectiva das persoas trans e para a garantía dos dereitos das persoas LGTBI, que sitúa ás empresas como actores chave para acabar coa discriminación no traballo, tal e como se abordou nunha recente entrada deste blogue.
- A Lei Orgánica 1/2023, do 28 de febreiro, pola que se modifica a Lei Orgánica 2/2010, do 3 de marzo, de saúde sexual e reprodutiva e da interrupción voluntaria do embarazo.
Hoxe centrarémonos en tratar as principais obrigas, cambios e implicacións que esta última norma ten nas organizacións.
Dereitos fundamentais en materia de saúde sexual e reprodutiva
A norma de 2023 amplía o obxecto da Lei Orgánica, indicando que o seu principal obxectivo é “garantir os dereitos fundamentais no ámbito da saúde sexual e da saúde reprodutiva, regular as condicións da interrupción voluntaria do embarazo e dos dereitos sexuais e reprodutivos, así como establecer as obrigacións dos poderes públicos para que a poboación alcance e manteña o maior nivel posible de saúde e educación en relación coa sexualidade e a reprodución. Así mesmo, diríxese a previr e a dar resposta a todas as manifestacións da violencia contra as mulleres no ámbito reprodutivo.” E esta ampliación do obxecto da lei conleva, unha ampliación dos ámbitos asociados á saúde sexual e reprodutiva. Dous deles, recollidos no art. 2 de definicións, resultan de especial interese:
- Saúde durante a menstruación. O estado integral de benestar físico, mental e social, e non meramente a ausencia de enfermidade ou doenza, en relación co ciclo menstrual.
- Menstruación incapacitante secundaria. Situación de incapacidade derivada dunha dismenorrea xerada por unha patoloxía previamente diagnosticada.
Por que se empeza a falar destes temas nas empresas? A realidade é que moitas mulleres no noso país sofren de menstruaciones abundantes, dores e outras complicacións ou enfermidades, como a endometriose, que fan que pasen días especialmente difíciles un mes si e outro tamén. E, aínda que certos postos de traballo teñen unhas condicións flexibles (por exemplo, posturales), outros están sometidos a uns esforzos físicos que dificultan soportar estas dores.
Por todo iso, regúlanse estas menstruaciones incapacitantes secundarias co fin de conciliar o dereito á saúde co emprego e eliminar calquera rumbo negativo relativo a esta situación patolóxica nas contornas laborais.
Obrigacións das empresas
En relación coas situacións de incapacidade temporal debidas ás menstruaciones incapacitantes secundarias, a Lei Orgánica di que:
- Nesta situación especial de incapacidade temporal (IT), o subsidio abonarase a cargo da Seguridade Social desde o día da baixa no traballo.
Para poder tramitar esta situación especial de IT, a muller traballadora debe comunicar a súa baixa médica. É dicir, é obrigatorio unha notificación ao sistema nacional de saúde. Este proceso tense que repetir todas as veces que suceda, xa que non todos os meses as regras dolorosas provocan unha situación de incapacidade.
Outras cuestións para ter en conta é que estas baixas non teñen uns días límites fixados, nin mínimos nin máximos, xa que o seu obxectivo é cubrir as necesidades das mulleres que as sufran e estas poden variar de mes a mes e ao longo de toda unha vida. É importante considerar que non está permitido, por ser causa de discriminación por razón de sexo:
- O despedimento dunha muller traballadora que se acolle a unha baixa por menstruación incapacitante secundaria.
- As preguntas nun proceso de selección relativas a esta situación de saúde particular.
Doutra banda, a Lei Orgánica 1/2023, do 28 de febreiro, pola que se modifica a Lei Orgánica 2/2010, do 3 de marzo, de saúde sexual e reprodutiva e da interrupción voluntaria do embarazo tamén recoñece o dereito a unha situación especial de incapacidade temporal por continxencias comúns:
- En caso de xestación da muller traballadora, desde o día primeiro da semana 39 de embarazo.
- En caso de interrupción voluntaria ou involuntaria do embarazo (aborto) mentres a traballadora reciba asistencia sanitaria polo Servizo Público de Saúde e estea impedida para o traballo.
Ante estas dúas situacións o subsidio abonarase a cargo da Seguridade Social desde o día seguinte ao da baixa no traballo, estando a cargo do empresario o salario íntegro correspondente ao día da baixa.
Aínda que a Lei Orgánica entrou en vigor o día seguinte á súa publicación no BOE (2 de marzo de 2023), as novidades vinculadas ás novas obrigacións para as empresas entraron en vigor o 1 de xuño de 2023.
Calquera dúbida en relación con esta norma ou con calquera outra temática vinculada a igualdade laboral pode ser remitida á Dirección Xeral de Relacións Laborais da Xunta de Galicia, que ten asignadas as competencias autonómicas nesta materia.
