Reflexións ao redor da corresponsabilidade

As evidencias mostran que en España fixemos grandes avances en materia de igualdade entre mulleres e homes. Por exemplo, o Informe sobre Fenda de Xénero 2021, elaborado ano a ano polo Foro Económico Mundial sitúa a España no posto 14 dun total de 156 países analizados. E é que a nivel de participación e oportunidades económicas a través de acceso ao mercado laboral, logros educativos, saúde, apoderamento político, conciliación da vida persoal, familiar e laboral… as mulleres conseguiron penetrar na esfera do público. Pero, avanzouse no acceso dos homes ao espazo privado? Hoxe neste post reflexionaremos sobre corresponsabilidade. 

Que é a corresponsabilidade?

Pódese definir a corresponsabilidade como a repartición equilibrada das tarefas domésticas e das responsabilidades familiares, tales como a súa organización, o coidado, a educación e o afecto de persoas dependentes dentro do fogar, co fin de distribuír de maneira xusta os tempos de vida de mulleres e homes. 

E isto, en que se traduce? En que ser corresponsable non se limita a facer a compra e baixar o lixo. É necesario asumir a planificación e execución da xestión dunha casa, con todo o que iso implica: planificar as compras, comprar, limpeza, saber tallas de roupa e zapato das fillas e os fillos, visitas médicas, vacinas, revisións, dedicar tempo e ter coidado emocional da familia, acompañar, escoitar, lembrar aniversarios, comprar agasallos, revisar e acompañar nas tarefas escolares, reunións con profesorado… E unha lista interminable de detalles cotiáns.

Ser corresponsables de verdade implica unha transformación persoal pero tamén colectiva e social, é dicir, estrutural.

Algunhas cifras a ter en conta

E é que, a pesar de que nos últimos anos  se conseguíu unha participación máis equilibrada de homes e mulleres no mercado laboral, as mulleres seguen asumindo a maior parte das responsabilidades familiares e domésticas. Segundo o Instituto Nacional de Estatística:

• Persoas ocupadas a tempo parcial por número de fillos e tipo de fogar: en España no ano 2020, un 24,3% de mulleres (de 25 a 54 anos) empregadas con 1 fillo traballa a tempo parcial fronte ao 4,1% de homes. No caso de 3 ou máis fillos as porcentaxes son 25,1% de mulleres e 4,8% de homes.
• Horas ao día dedicadas a actividades de traballo non remunerado por persoas traballadoras que realizan ditas actividades: a porcentaxe máis alta (33,9%) de mulleres traballadoras que dedican tempo ao coidado e educación de fillos/ as ou netos/ as dedícanlles catro horas diarias. A porcentaxe máis alta de homes (36,7%) que traballan dedican dúas horas diarias a este tipo de coidados e educación. Doutra banda, a porcentaxe máis alta de mulleres traballadoras (43,3%) que realizan tarefas domésticas e de cociña dedican dúas horas diarias a estas tarefas. A porcentaxe máis alta de homes traballadores (42,5%) dedican unha hora diaria a estas mesmas tarefas.
• No caso de excedencia por coidado de fillos: a porcentaxe de mulleres que deixaron de traballar foi maior que o de homes (3,6% fronte a 2,9%), a maior porcentaxe rexistrouse entre os 45 e 64 anos (3,9%, fronte a 3,3% dos 35 a 44 anos e 2,7% dos 18 a 34 anos).

Ademais, segundo o Ministerio de Traballo e Economía Social, en 2019 tramitáronse un total de 47.706 mulleres e 7.017 homes iniciaron un período de excedencia por garda legal (coidado de fillos ou familiares), o que revela que son as mulleres as que de forma maioritaria (87,17%) fan uso deste dereito.

Toda esta choiva de datos mostran que, a pesar do cambio experimentado na nosa sociedade nos últimos anos, a repartición do traballo doméstico e das responsabilidades familiares non é equilibrado, co consecuente impacto que esta desigualdade ten na vida das mulleres.

Qué poden facer as empresas?

As accións de fomento da corresponsabilidade enmárcanse dentro da política de conciliación da empresa, engrenaxe fundamental da igualdade de oportunidades na empresa. Entre as vantaxes a curto e medio prazo de implantar medidas de conciliación e corresponsabilidade nas empresas están:

• Aumentar o número de mulleres en postos de dirección: se as medidas de conciliación son utilizadas por homes e mulleres, fomentando a corresponsabilidade, as mulleres terán as mesmas opcións para o seu desenvolvemento profesional e estarán presentes nos postos de dirección. 
• Diminuír a fenda salarial de xénero: se os homes tamén se  corresponsabilizan no ámbito dos coidados, aumentará o número de homes que se acollan a medidas como reducións de xornada ou excedencias, que teñen un impacto económico importante nas retribucións. 
• Atraer o talento feminino: a posibilidade de conciliar é un dos factores que facilita a incorporación ou reincorporación das mulleres ao mercado laboral.

Na nosa web de Igualdade Laboral podes atopar moitas medidas de conciliación para implantar na túa empresa, en función das necesidades que detectases.

Unha curiosidade final

E aínda que é algo cuns cantos anos xa, non queremos terminar esta publicación sen trasladarvos O decálogo para os homes europeos, produto do proxecto europeo All  Together (2007) sobre corresponsabilidade. E é que se es corresponsable:

1. Terás máis tempo para compartir coa túa parella. Gozarás dunha vida en parella de maior calidade, tendo máis tempo para compartir.
2. Aumentará o teu benestar persoal e social. Estás máis preparado para compartir máis tempo en casa e colaborar con quen amas? Sendo un home igualitario serás máis feliz e a túa parella dispoñerá do lexítimo tempo para dedicalo ás actividades que desexe.
3. Mellorará a túa complicidade coa túa parella. Terás máis liberdade e autonomía para a comprensión  mútua e relacións máis satisfactorias e apracibles. Terás unha mellor vida emocional.
4. Gozarás e coñecerás mellor ás túas fillas e fillos. Non perdas unha das cousas máis importantes da vida: participar na crianza das túas fillas e fillos e ver como crecen. Aumenta o teu benestar e autoestima e a súa compartindo máis tempo conxuntamente.
5. Aprenderás novas competencias e habilidades. Algunha vez te preguntaches por que é habitual que as mulleres se organicen e compaxinen mellor a súa vida familiar, persoal, e laboral? E ti? Todo cambio dános a oportunidade de aprender cousas útiles e mellorar as nosas condicións de vida.
6. Compartirás a carga de ser o sostedor da familia. Un fogar que conte con dúas fontes de ingresos será máis confortable e menos estresante que aquela en a que só o home é o apoio económico da familia. 
7. Serás independente coñecendo por ti mesmo como compaxinar o coidado da infancia e as tarefas domésticas. A túa autonomía de que estás a vivir coa túa parella por decisión propia e non só porque necesitas a alguén que faga as tarefas domésticas que ti deberías facer.
8. Aprenderás a coidar mellor de ti mesmo aprendendo a coidar á túa familia. Se aprendes a coidar de ti mesmo e dos seres queridos, vivirás mellor e máis tempo, aumentando os hábitos saudables.
9. Asumirás as túas responsabilidades e serás coherente cos teus valores de igualdade. Crees na liberdade e a xustiza? Pon en práctica estes valores en casa.
10. Converteraste nun bo exemplo. Pon o teu gran de area na construción dunha sociedade máis xusta: Convértete nun modelo para as túas fillas e fillos. Axuda a que a seguinte xeración se libere de estereotipos de xénero. 

Esperamos que estas medidas che axuden a reflexionar sobre a necesidade dunha repartición máis equitativa das tarefas, tamén no ámbito laboral.