O protocolo para a prevención e tratamento dos delitos e condutas contra a liberdade sexual e aintegridade moral no traballo

Coa publicación da Lei 10/2022 de garantía integral da liberdade sexual os protocolos de acoso sexual e por razón de sexo das empresas deberían ampliarse e cambiarse para abarcar a todas as diversidades existentes. Isto é, as empresas deben elaborar un novo documento, o protocolo para a prevención e tratamento dos delitos e condutas contra a liberdade sexual e a integridade moral no traballo. A continuación analizaremos os recentes cambios lexislativos no ámbito do traballo que afectan os protocolos de acoso sexual e por razón de sexo, aos obxectivos dos protocolos de prevención e tratamento dos delitos e condutas contra a liberdade sexual e a integridade moral no traballo e un posible contido mínimo que debe conter un protocolo destas características.

Cambios legislativos recientes no ámbito do traballo

Que as empresas conten cun protocolo de acoso sexual e por razón de sexo é obrigatorio desde a implantación da Lei Orgánica 3/2007, do 22 de marzo, para a igualdade efectiva de mulleres e homes. No artigo 48 facíase referencia ás medidas específicas para promover condicións de traballo que eviten o acoso sexual e o acoso por razón de sexo e arbitrar procedementos específicos para a súa prevención e para dar leito ás denuncias ou reclamacións que poidan formular quen fose obxecto do mesmo; isto é, a creación do protocolo de acoso sexual e por razón de sexo. Este artigo modifícase coa Lei Orgánica 10/2022, do 6 de setembro, de garantía integral da liberdade sexual ampliando o seu alcance, xa que:

• Xa non se cingue ao acoso sexual e por razón de sexo de maneira exclusiva, senón que se amplifica e abarca a delitos e condutas contra a liberdade sexual e a integridade moral no traballo.
• Inclúense delitos e condutas, polo que, a obrigación empresarial vai desde a prevención e protección de comportamentos delituosos e non delituosos.
• Non esixe a reiteración das condutas.
• Segue moi presente a perspectiva de xénero, xa que segue sendo primordial tratar o acoso sexual e por razón de sexo que afecta maioritariamente a mulleres.

Ademais, coa ratificación do Convido 190 da OIT, do que falabamos hai unhas semanas no entrada Convenio 190 e as empresas, abórdase a violencia e o acoso no ámbito do traballo dunha forma integral, expansiva e nova. Este tratado internacional reforza a prevención fronte ao acoso e á violencia laboral, ao deixar claro que son riscos laborais e obrigacións das persoas empregadoras.

Que se entende por condutas contra a liberdade sexual e a integridade moral no traballo

Coa nova lexislación cambia o ámbito obxectivo do protocolo e pásase do acoso sexual e por razón de sexo ás condutas pola liberdade sexual e a integridade moral no traballo. Cando facemos referencia ás condutas contra a liberdade sexual faise referencia ás violencias sexuais que se producen en relación co traballo, ben sexa chantaxe sexual, acoso sexual ambiental, acoso vertical ou horizontal. En cambio, cando se fai referencia ás condutas contra a integridade moral inclúense as seguintes consideracións:

• Violencia física e/o psicolóxica en relación co traballo que poida alentar contra a integridade moral ou a dignidade da persoas traballadora. Non require reiteración, tamén se é de carácter puntual.
• Discriminación laboral e/o acosos discriminatorios. Nesta categoría inclúense aquelas discriminacións e/o acosos que teñen que ver coa orixe racial, sexo, relixión, idade, discapacidade, orientación ou identidade sexual, expresión de xénero, saúde, lingua ou outras condicións persoais ou sociais polas que unha persoa poida sufrir discriminación no traballo. Nesta categoría inclúese o acoso por razón de sexo.

• Acoso moral ou mobbing, definido como trato hostil ao que se pode someter a unha persoa no ámbito laboral.

Contenido dun protocolo para a prevención e tratamento dos delitos e conductas contra a liberdade sexual e aintegridade moral no traballo

A continuación detállase o contido dun posible protocolo para a prevención e tratamento dos delitos e condutas contra a liberdade sexual e a integridade moral no traballo:

1. Declaración de principios e obxectivos do documento.
2. Medidas preventivas que eviten as condutas contra a liberdade sexual e a integridade moral no traballo.
3. Ámbito de aplicación.
4. Definición das condutas contra a liberdade sexual e a integración moral no traballo.
5. Constitución dunha comisión asesora e instrutora.
6. Procedemento de actuación fronte a condutas contra a liberdade sexual e a integridade moral no traballo:
   1. Principios reitores e garantías do procedemento.
   2. Inicio do procedemento (denuncia, procedemento informal, formal).
7. Medidas de apoio, protección e acompañamento da vítima.
8. Outras cuestións como as denuncias falsas, a protección de datos, as incompatibilidades, etc.
9. Seguimento e avaliación do protocolo.
10. Entrada en vigor e depósito do protocolo.
11. Comunicación do protocolo.

Aplicar medidas para loitar contra os delitos e condutas contra a liberdade sexual e a integridade moral no traballo é fundamental nas empresas e un dos principais recursos cos que contan as entidades son os protocolos. Ademais, desde a Dirección Xeral de Relacións Laborais animamos ás empresas a que senten unhas boas bases de prevención deste tipo de condutas e delitos para fomentar a igualdade laboral entre mulleres e homes.