Con esta publicación continuamos a serie iniciada o mes pasado e que se dedica a analizar a situación en diversos sectores de produción, ou sectores de actividade económica que clasifican a economía en función do tipo de proceso produtivo, desde un punto de vista da igualdade de xénero. Hoxe é a quenda do sector terciario ou sector servizos, que engloba un gran conxunto de actividades que se caracterizan por non extraer nin transformar materia prima. Forma parte deste sector toda aquela organización que ofrece un servizo para satisfacer unha demanda concreta da sociedade; por exemplo: comercio, turismo, hostalería, finanzas… e un longo etcétera.

Igualdade e sector servicios

A diversidade de actividades que se engloban dentro deste sector é moi diversa, polo que é necesario desagregar certas actividades para comprender mellor a situación real. Un primeiro punto a considerar é que o sector servizos é o que xera máis ocupación en España e, tamén, é onde as mulleres teñen maior presenza. Segundo os datos da última Enquisa de Poboación Activa, o 71,2% da poboación española ocupada faio no sector servizos.

En xeral, o sector servizos está feminizado. O estudo recentemente publicado polas investigadoras Marta Ibáñez, Elisa García Mingo e Empar Augado, Mujeres en mundos de homes: segregación ocupacional de xénero e mecanismos de peche social de acceso en profesións de dominación masculina (2022), as ramas con maior taxa de feminización son: actividade dos fogares (87,8%), actividades sanitarias (76,4%) e educación (66,9%). Tamén identifican como ramas con feminización relativa: actividades administrativas e servizos auxiliares (54,0%), actividades inmobiliarias (53,8%), hostalería (53,6%) e actividades financeiras e de seguros (53,0%).

Estes datos evidencian a segregación ocupacional existente en España, grandes taxas de feminización nuns cantos sectores que ademais se caracterizan por salarios baixos e cunhas difíciles condicións de conciliación da vida persoal, familiar e laboral, se se ten en conta que a maior parte destes traballos implica desenvolver as súas funcións fronte ao público.

Medidas innovadoras de igualdade

Afortunadamente, hoxe en día, cada vez son máis as empresas que están a adoptar medidas innovadoras para promover a igualdade de xénero no sector servizos. Algunhas destas medidas máis innovadoras neste campo son:

1. Organización do tempo de traballo: nun sector onde a atención á clientela ou ás persoas usuarias é un piar fundamental da súa actividade, adoita existir gran número de entidades onde traballen a quendas. Canto mellor estea feita esa planificación, máis fácil será compartir a programación coas persoas traballadoras. Así que calendarios de traballo mensuais, trimestrais, semestrais ou anuais, en función da flexibilidade organizativa da empresa, é unha medida innovadora para promover a igualdade.
2. Formación e desenvolvemento profesional: outra das características do sector, en concreto para as súas mulleres traballadoras, son os contratos de xornada parcial. As empresas deben garantir que as persoas contratadas baixo esta modalidade poidan acollerse aos diferentes programas formativos impulsados pola organización e participar nos procesos de selección interna. O deseño de políticas laborais activas que así o garanta, é unha medida innovadora para promover a igualdade.
3. Campaña de sensibilización para fomentar a presenza masculina nos coidados: dentro do sector servizos, as actividades con maior taxa de feminización (como se comenta máis arriba neste post), son as vinculadas aos coidados. Para romper con estes estereotipos de xénero, as empresas poden agruparse a nivel sectorial para impulsar unha campaña de sensibilización para promover a contratación masculina dentro do sector. Esta acción conxunta, conseguiría maior impacto que a nivel individual, aínda que tamén podería deseñarse baixo esta perspectiva. Unha actuación deste tipo, é unha medida innovadora para promover a igualdade.
4. Saúde laboral: en xeral, as persoas que desempeñan postos de traballo moi relacionados coa atención ao público adoitan estar sometidas a gran estrés. A avaliación de riscos psicosociais aínda non está xeneralizada nas empresas, aínda que se recolle na Lei 31/1995, do 8 de novembro, de prevención de Riscos Laborais. A inclusión da perspectiva de xénero en materia de prevención de riscos laborais nas entidades do sector, é unha medida innovadora para promover a igualdade.
5. Eliminación de toda forma de violencia contra as mulleres: a día de hoxe moitas entidades aínda non son conscientes da entrada en vigor da Lei Orgánica 10/2022, do 6 de setembro, de garantía integral da liberdade sexual. Esta lei modifica o artigo 48 da Lei Orgánica 3/2007, do 22 de marzo, para a igualdade efectiva de mulleres e homes e, establécese que todas as empresas deberán promover condicións de traballo que eviten a comisión de delitos e outras condutas contra a liberdade sexual e a integridade moral no traballo. Así, pois, débese avanzar máis aló de previr o acoso sexual e por razón de sexo, e favorecer activamente a prevención de todo tipo de violencias contra as mulleres no ámbito laboral. Isto constitúe unha medida innovadora para promover a igualdade.
6. Eliminación de rumbos inconscientes: as empresas poden ofrecer formación ás súas persoas traballadoras sobre os rumbos inconscientes que poden influír nas decisións de contratación e promoción, e poden tomar medidas para asegurarse de que se tomen decisións xustas e obxectivas. A Dirección Xeral de Relacións Laborais a través do seu Campus En liña ofrece non só cursos específicos sobre diversas temáticas vinculadas á igualdade laboral e eliminación de rumbos inconscientes, senón que programa talleres temáticos onde empresas de diversos sectores comparten as súas experiencias e son exemplos de boas prácticas trasladables a todo tipo de organizacións.

Cada vez máis empresas promoven medidas innovadoras de igualdade no sector servizos, contribuíndo a mellorar as condicións laborais de todas as persoas traballadoras, en especial, as mulleres.