A fenda salarial de xénero é un problema común a todos os países do mundo. No marco da Unión Europea, decidiuse establecer un día relacionado coa igualdade laboral para sensibilizar á cidadanía sobre esta problemática. A data elixida para conmemorar o Día Europeo da Igualdade Salarial foi o 22 de febreiro. O seu obxectivo é visibilizar o feito de que mulleres e homes non perciben o mesmo salario por realizar o mesmo traballo ou un traballo de igual valor. Pero tamén instar os estados membros a tomar as medidas necesarias para conseguir a erradicación desas diferenzas.
Medidas para a igualdade salarial no ámbito da Unión Europea
A igualdade de retribución por un mesmo traballo é un dos principios fundacionais da Unión Europea que se recolle no artigo 157 do Tratado de Funcionamento da Unión Europea (TFUE). Por tanto, os países da organización deben eliminar a discriminación por razón de sexo en todos os aspectos e condicións de remuneración polo mesmo traballo ou por un traballo de igual valor. Desde os seus inicios, a Unión Europea traballa para avanzar na igualdade salarial entre mulleres e homes. Unha fito clave foi a publicación, en 2006, da Directiva 2006/54/CE do Parlamento Europeo e do Consello, do 5 de xullo de 2006, relativa á aplicación do principio de igualdade de oportunidades e igualdade de trato entre homes e mulleres en asuntos de emprego e ocupación, unha norma que refundía varias normativas anteriores.
A persistencia da fenda salarial levou á avaliación desta Directiva no ano 2020 e detectáronse unha serie de obstáculos que entorpecían a aplicación do principio de igualdade de retribución:
- A falta de transparencia dos sistemas retributivos.
- A falta de seguridade xurídica en torno ao concepto de «traballo de igual valor».
- Obstáculos procedimentales aos que se enfrentan as vítimas de discriminación.
Estes descubrimentos evidenciaron a necesidade de adoptar máis medidas para reforzar a aplicación do principio de igualdade de retribución co fin de protexer os avances realizados e continuar a traballar para a eliminación das disparidades retributivas. Así, en maio de 2023 publicouse a Directiva (UE) 2023/970 do Parlamento Europeo e do Consello, do 10 de maio de 2023 pola que se reforza a aplicación do principio de igualdade de retribución entre mulleres e homes por un mesmo traballo ou un traballo de igual valor.
Esta nova Directiva pon en marcha medidas para a transparencia retributiva e mecanismos para o seu cumprimento. O fin último desta normativa é lograr que saian á luz as diferenzas salariais que puidesen existir entre ambos os sexos no ámbito laboral. Pero, ademais, recoñece o dereito das persoas traballadoras e de quen as representa a recibir información detallada dos salarios, incluíndo todos os complementos, desde o mesmo proceso de selección.
Así mesmo, a Unión Europea tamén ofrece soporte aos países membros para que apliquen adecuadamente as normas existentes. Neste sentido, España foi adoptando as recomendacións da Comisión Europea a través da aprobación de diferentes normas, como a Lei Orgánica 3/2007, do 22 de marzo, para a igualdade efectiva de mulleres e homes, na que se recolle a obrigación por parte das empresas que contan con 50 ou máis persoas traballadoras de ter plans de igualdade que inclúan auditorías salariais. De igual maneira, en 2020, aprobouse o Real Decreto 902/2020 de igualdade retributiva entre mulleres e homes para facer fronte á discriminación indirecta, introducindo o concepto de “traballo de igual valor” e ferramentas para que as empresas apliquen a transparencia salarial.
A fenda salarial entre homes e mulleres
A fenda salarial media en Europa sitúase no 12,7%, máis de sete puntos por baixo da fenda salarial media estimada polas Organización Mundial de Traballo a nivel mundial (20%). Esta diferenza está calculada en función do salario bruto media por hora entre homes e mulleres en todas as actividades económicas. Unha fenda que se agranda cando se alcanza a idade de xubilación, xa que os últimos datos publicados revelan que a diferenza media nas pensións en Europa é de 28,3%. Pola súa banda, en España, a fenda salarial media é inferior á europea (8,9%) e a fenda media nas pensións é lixeiramente superior (31,85%).
Por que persiste a fenda salarial?
A fenda salarial está relacionada con moitos factores máis aló da desigualdade de remuneración polo mesmo traballo. É un reflexo das múltiples desigualdades que aínda sofren as mulleres, non só á hora de acceder a un posto de traballo, senón tamén durante o desenvolvemento da súa carreira profesional. Ademais da maior presenza en postos a xornada parcial e unha participación máis reducida no mercado laboral, tamén cabe mencionar os seguintes aspectos:
- Segregación sectorial, cunha maior presenza de mulleres en sectores relativamente mal remunerados.
- Desigualdade na dedicación ao traballo non remunerado.
- Teito de cristal.
- Discriminación salarial, algo que pretende contrarrestar a Directiva (UE) 2023/970.
Por que é importante eliminar a fenda salarial?
Os beneficios da eliminación da fenda salarial no mercado laboral ten beneficios que se estenden ao conxunto da sociedade:
- Maior xusticia e igualdade social.
- Maior calidade dos postos de traballo.
- Maior diversidade nas organizacións.
- Maior crecemento económico.
Un dos principais obxectivos da Dirección Xeral de Relacións Laborais é o fomento de medidas e actuacións para a eliminación da fenda salarial, facilitando a todas as empresas galegas a posta en marcha de accións que contribúan a reducir as súas respectivas fendas salariais.
