A Constitución Española establece a igualdade como un dereito fundamental da cidadanía prohibindo calquera tipo discriminación en atención a calquera circunstancia de carácter persoal ou social (art.14 C.E). Ademais, no seu art.9.2, indícase que é responsabilidade dos poderes públicos “promover as condicións para que a liberdade e a igualdade do individuo e dos grupos en que se integra sexan reais e efectivas; remover os obstáculos que impidan ou dificulten a súa plenitude e facilitar a participación de todos os cidadáns na vida política, económica, cultural e social” Para iso, no ámbito da igualdade entre mulleres e homes, llo desenvolvemento lexislativo máis importante é a Lei Orgánica 3/2007, de 22 de marzo, para a igualdade efectiva de mulleres e homes,
O principal instrumento que teñen as empresas para promover a igualdade nas súas organizacións é a negociación do seu plan de igualdade. Isto, é de obrigado cumprimento para:
- Entidades de 50 ou máis persoas traballadoras.
- Empresas obrigadas polo seu convenio colectivo de aplicación.
- Organizacións ás que a autoridade laboral haxa obrigado nun proceso sancionador en substitución de sancións económicas.
Así que se a túa entidade atópase ante unha destas situacións, e aínda non se puxo ao día coa negociación e elaboración do plan de igualdade, recomendámosche que inicies canto antes o proceso. Non cumprir a lei exponche a sancións administrativas de considerable contía.
Quen vixila o cumprimento dos planes de igualdade?
É a Inspección de Traballo e Seguridade Social a responsable do control da correcta aplicación dos plans e programas de igualdade pactados nos convenios colectivos. En concreto, na Instrución 3/2011, sobre actuacións da Inspección de Traballo e Seguridade Social para a vixilancia nas empresas da igualdade efectiva entre mulleres e homes recóllese explicitamente a actividade inspectora en materia de igualdade e non discriminación por razón de sexo constituirá unha área de actuación permanente da Inspección de Traballo e Seguridade Social en materia de Relacións Laborais, formando parte da programación anual das Inspeccións de Traballo de todas as Comunidades Autónomas. Esta actividade complementa outro tipo de actuacións como as intervencións ante denuncias, petición de informes por parte dos xulgados… etc.
Nesta mesma instrución establécese que a actividade inspectora débese centrar nos seguintes puntos:
- Plans de Igualdade e outras obrigacións da Lei de Igualdade.
- Discriminación na relación laboral.
- Discriminación Salarial.
- Prevención de riscos laborais cun enfoque de xénero.
- Acoso sexual e por razón de sexo.
- Discriminación na negociación colectiva.
- Discriminación no acceso ao emprego.
- Dereitos sobre conciliación da vida familiar e laboral.
Segundo o último informe estatístico da actividade da Inspección de Traballo, en 2020, realizáronse 5.803 actuacións na materia, con 161 infraccións impostas por un total de 790.427,50€. Do total destas actuacións, o campo con máis intervencións foi o relativo aos plans de igualdade (un 26% do total).
Unha vez que a actuación se pecha e conclúe cunha infracción, que podería suceder?
Sancións
En materia de infraccións, aplícase a Lei de Infraccións e Sancións na Orde Social (LISOS), en concreto o seu Texto Refundido aprobado polo Real Decreto Lexislativo 5/2000, de 4 de agosto. Así, considérase:
- Infracción grave: non cumprir as obrigas que en materia de plans e medidas de igualdade establecen a Lei Orgánica 3/2007, de 22 de marzo, para a igualdade efectiva de mulleres e homes, o Estatuto llos Trabajadores ou o convenio colectivo que lle sexa de aplicación (art.7.13).
- Infracción moi grave:
- As decisións unilaterais da empresa que impliquen discriminacións directas ou indirectas desfavorables por […] de sexo, orixe, incluído o racial ou étnico, estado civil, condición social, relixión ou conviccións, ideas políticas, orientación sexual, adhesión ou non a sindicatos e aos seus acordos, […], así como as decisións do empresario que supoñan un trato desfavorable das persoas traballadoras como reacción ante unha reclamación efectuada na empresa ou ante unha acción administrativa ou xudicial destinada a esixir o cumprimento do principio de igualdade de trato e non discriminación (art.8.12)
- Non elaborar ou non aplicar o plan de igualdade, ou facelo incumprindo manifestamente os termos previstos (art.8.17).
Esta normativa tamén considera infracción moi grave os casos de acoso sexual e o acoso por razón de sexo.
Estas infraccións materialízanse en sancións que varían entre:
- Graves con multa, no seu grao mínimo, de 751 a 1.500 euros, no seu grao medio de 1.501 a 3.750 euros; e no seu grao máximo de 3.751 a 7.500 euros.
- As moi graves con multa, no seu grao mínimo, de 7.501 a 30.000 euros; no seu grao medio de 30.001 a 120.005 euros; e no seu grao máximo de 120.006 euros a 225.018 euros.
Se todo isto fose pouco, é necesario lembrar que a Lei 9/2017, de 8 de novembro, de Contratos do Sector Público, establece a prohibición de contratar coa administración pública a empresas que non cumpran coa obrigación de contar cun plan de igualdade. E, adicionalmente, a LISOS prevé sancións accesorias como a perda de axudas e bonificacións.
