O 15 de outubro é a data establecida pola Asemblea Xeral da ONU, concretamente, na súa resolución 62/136, de data 18 de decembro de 2007, como o Día Internacional das Mulleres Rurais. Esta data recoñece “a función e contribución decisivas da muller rural, incluída a muller indíxena, na promoción do desenvolvemento agrícola e rural, a mellora da seguridade alimentaria e a erradicación da pobreza rural”.
Os gobernos e a sociedade deben prestar atención ás súas necesidades e investir nelas, buscando o empoderamento político e socioeconómico das mulleres rurais e apoiando a súa participación plena e igualitaria na toma de decisións a todos os niveis, telas en conta nas súas políticas, desenvolver programas de asistencia específicos e servizos de asesoría para promover as habilidades económicas das mulleres rurais na banca, os procedementos comerciais e financeiros modernos e a provisión de microcréditos e outros servizos financeiros e comerciais, ou a elaboración de leis para garantir que as mulleres rurais teñan dereitos plenos e iguais a posuír terras e outra propiedade, por nomear só algunhas das medidas necesarias segundo as Nacións Unidas.
Todos estes compromisos, melloras e implementacións son supervisados, seguidos e apoiados pola ONU a través de múltiples axencias, como ONU Mujeres, a FAO, a OIT, o Banco Mundial, ou o FIDA (Fondo Internacional de Desenvolvemento Agrícola), que tratan de loitar desde diferentes perspectivas (dereitos da muller, investimento, formación…) polos obxectivos e medidas que marcan na resolución.
A muller rural no mundo
Está demostrado que empoderar ás mulleres e conseguir contornas máis igualitarias é un ingrediente fundamental na loita contra a pobreza extrema, a fame e a desnutrición así como na construción de sociedades máis democráticas.
Segundo Onu Mujeres, en media, as mulleres representan algo máis do 40% da forza laboral agrícola nos países en vías de desenvolvemento, podendo chegar a máis do 50% en determinadas áreas de África e Asia.
Con todo, o medio rural mundial é un espazo onde as desigualdades laborais víronse incrementadas tradicionalmente polas dinámicas de masculinización e a perpetuación dos roles de xénero. De acordo co Fondo Internacional de Desenvolvemento Agrícola (IFAD, 2020), as mulleres rurais teñen menos acceso a recursos e servizos, que inclúen terras, finanzas, capacitación, insumos e equipos. Ademais do traballo agrícola que realizan, están sobrecargadas con tarefas domésticas e tarefas de coidado á familia. A pesar de ser membros produtivos das súas familias, organizacións e comunidades, as mulleres rurais non sempre poden alzar a voz e tomar decisións sobre asuntos do fogar e a comunidade, diñeiro ou negocios, mesmo, como se gastan os seus propios ingresos.
A muller rural en España
O Diagnóstico da Igualdade de Xénero no Medio Rural (2021) supón a actualización do primeiro Diagnóstico da Igualdade de Xénero no Medio Rural, realizado en 2011. Algúns dos datos que podemos atopar neste informe indícannos que:
- Demográficamente, a sociedade rural conta con alto envellecemento poboacional, masculinización das idades laboralmente activas e perda de natalidade, sumado ao éxodo rural das mulleres.
- Laboralmente, obsérvase o aumento da participación das mulleres no emprego e a redución da fenda laboral de xénero no medio rural. Con todo, as mulleres continúan sobrerrepresentadas en salarios inferiores a 600 euros e os homes nos superiores a 1.601 euros, as mulleres continúan encabezando os postos de traballo a xornada parcial e o empresariado continúa sendo maioritariamente masculino.
- As diferenzas entre mulleres e homes nos usos do tempo, moi relacionado con roles e estereotipos, mostra que son as mulleres quen continúa ocupándose maioritariamente das tarefas de coidados familiares e do fogar. A gran maioría dos estereotipos de xénero continúan manifestándose con especial intensidade no medio rural, o que supón, sen dúbida, un importante obstáculo para a consecución da igualdade de xénero.
- Como dato esperanzador deste diagnóstico, percíbese unha posición menos conservadora da mocidade rural, o que fai pensar nun futuro alentador en termos dunha sociedade máis igualitaria.
A muller rural en Galicia
A economía galega estivo vinculada desde a antigüidade ao mar e ao campo e as mulleres tiveron un peso fundamental no desenvolvemento destes traballos. Atopámonos nunha terra de emigrantes onde moitas mulleres se viron abocadas a ocupar o rol de nais e pais, de sacar adiante as súas terras, embarcacións, casas, maiores e nenos.
Con todo, hai décadas era impensable que unha muller en Galicia fose titular dunha explotación agrícola ou gandeira. A súa achega era considerada “axuda familiar” sen maior recoñecemento nin remuneración. Na actualidade, a muller rural galega predomina no sector lácteo, agrícola e vitícola, no referente ao número de explotacións.
A Xunta de Galicia atópase traballando no desenvolvemento do Estatuto da Muller Rural e do Mar en Galicia que será integrado na nova Lei autonómica de igualdade para darlle maior amparo legal ao colectivo.
