Retomamos a sección dedicada a Figuras relevantes na igualdade laboral, cuxo obxectivo é visibilizar o labor de persoas que lograron fitos importantes neste ámbito. Nesta ocasión, centrámonos na figura da activista, experta en dereito da muller con discapacidade, pedagoga e actual Presidenta do Comité CEDAW (Comité para a Eliminación da Discriminación contra a Muller), Ana Peláez Narváez, unha persoa profundamente comprometida cos dereitos das mulleres a nivel internacional especialmente no que respecta a os avances en inclusión para as mulleres e nenas con algún tipo de discapacidade.
Quen é Ana Peláez Narváez?
Ana Peláez Narváez, nacida en Zafra en 1966 é cega de nacemento. Licenciada en Ciencias da Educación e en Psicoloxía pola Universidade de Sevilla, conta cun Máster de Posgrao en Necesidades Especiais das Persoas con Discapacidade e cursos de doutoramento na Universidade de Salamanca.
Peláez suma unha extensa traxectoria como asesora de gobernos, entidades e sociedade civil a nivel lexislativo e como experta en políticas públicas en relación á inclusión de mulleres e nenas con discapacidade. O seu enfoque interseccional en dereitos humanos levouna a participar en diferentes espazos relevantes de toma de decisións ao redor destas temáticas, comparecendo ante diferentes instancias de Nacións Unidas, no Parlamento Europeo, a Comisión Europea, o Consello de Europa, o Congreso dos Deputados e o Senado de España. Tamén é vogal do Observatorio Estatal de Violencia sobre a Muller e no Consello Nacional da Discapacidade, así como membro da Plataforma sobre Discapacidade da Comisión Europea.
Ao longo dos anos, Peláez ocupou multitude de postos de responsabilidade en entidades de relevancia como experta en igualdade e discapacidade. Foi membro do Comité da CRPD (Comité sobre os Dereitos de Persoas con Discapacidade) de Nacións Unidas entre 2009 e 2016 e membro da Xunta Directiva do Lobby Europeo de Mujeres desde 2010 a 2014. Foi a Vicepresidenta Executiva da Fundación CERMI Mujeres, Alta Comisionada para a Solidariedade e a Cooperación Internacional do Grupo Social ONCE, Vicepresidenta da Fundación ONCE para América Latina (FOAL), Vicepresidenta do Foro Europeo da Discapacidade (EDF) e Presidenta do seu Comité de Mujeres.
Sen dúbida un dos fitos máis destacables da súa traxectoria é a súa presenza no Comité CEDAW, o órgano de expertos das Nacións Unidas encargado de velar polo cumprimento da Convención sobre a Eliminación de Todas as Formas de Discriminación contra a Muller, o tratado de dereitos humanos máis importante para as mulleres. Peláez foi elixida como experta para o Comité en 2018, posteriormente entre 2021 e 2023 ocupou a Vicepresidencia do mesmo e a partir de 2023 é a Presidenta do Comité CEDAW. Isto é un acontecemento sen precedentes xa que Peláez non só é a primeira muller con discapacidade en formar parte do Comité CEDAW, senón que tamén é a primeira vez que unha muller con discapacidade preside dita institución.
A súa traxectoria foi amplamente premiada con recoñecementos tan significativos como a Medalla á Promoción dos Valores de Igualdade do Goberno de España en 2025 e o Premio Nacional de Discapacidade Reina Letizia 2023 de Igualdade polo seu “activismo comprometido”.
Figura 1. Retrato Ana Peláez Narváez. Fuente: European Disability Forum.
Por que é tan importante a súa contribución á igualdade laboral?
A presenza de Ana Peláez no Comité CEDAW e especialmente a súa posición como Presidenta promove un referente a nivel global á hora de visibilizar mulleres con discapacidade que lideran institucións para a toma de decisións en materia de dereitos humanos. Este fito ofrece un exemplo de inclusión e fomenta o respecto e a toma de conciencia das mulleres con discapacidade.
A súa contribución á igualdade laboral é imprescindible a nivel estatal e tamén global, porque conseguiu poñer no centro do debate público cuestións vinculadas a discapacidade e xénero, á vez que participou na elaboración de documentos lexislativos e tratados para conseguir a inclusión plena de mulleres e nenas con discapacidade.
A nivel estatal, Peláez participou na elaboración da Lei Orgánica 1/2004, do 28 de decembro, de Medidas de Protección Integral contra a Violencia de Xénero (LOIVG) con achegas para reforzar a protección de mulleres e nenas con discapacidade de forma transversal na norma. Estes aspectos xeraron un punto de inflexión na política e lexislación estatal, fóronse ampliando e desenvolvendo na normativa posterior e nas políticas e estratexias públicas xurdidas da mesma. Foi a delegada do Goberno de España na redacción da CRPD (Convención sobre os Dereitos das Persoas con Discapacidade), centrándose especificamente na incorporación dos dereitos da muller e o xénero de maneira transversal. Convención desde a que puido enfocar o seu traballo en temas de xénero e discapacidade grazas á súa participación como experta no Comité de Discapacidade durante dous mandatos e co-presidir o grupo de traballo para a elaboración da Observación Xeral n. 3 sobre as Mulleres e as Nenas con Discapacidade (2016), un texto novidoso para a época, que tivo un impacto tanxible nas políticas públicas globais.
Desde a súa actual posición no CEDAW colabora habitualmente con organizacións internacionais, rexionais e estatais de mulleres, tanto a través de formacións, como de asesoramento e o acompañamento de mulleres e nenas con discapacidade en todo o mundo. Desde esta institución acompañou como relatora a varios países para a revisión dos seus informes periódicos, realizou asistencias técnicas para documentos vinculantes a nivel internacional, á súa vez, participou da redacción da Recomendación Xeral n. 38 relativa a trata de mulleres e nenas no contexto da migración mundial, Recomendación Xeral n. 39 sobre os dereitos das mulleres e nenas indíxenas e a Recomendación Xeral n. 40 Representación igualitaria e inclusiva das mulleres nos sistemas de toma de decisións.
En definitiva, a traxectoria de Ana Peláez, a súa participación na elaboración de documentos lexislativos e informes vinculantes, así como a súa actual Presidencia do Comité CEDAW contribúe a visibilizar o papel imprescindible das mulleres con discapacidade na toma de decisións globais. As súas achegas tiveron un impacto positivo vinculante tanto no noso país como a nivel internacional, á hora de atender á cuestión de xénero e discapacidade e a salvagardar o benestar e a igualdade plena e real das mulleres e nenas con discapacidade. A súa figura é referente por ser pioneira en presidir un organismo internacional como o CEDAW e pola súa vocación como activista comprometida con todas as mulleres e nenas con discapacidade.